2024 Ekonomik Göstergeleri: Büyüme, Enflasyon ve Dış Ticaret Analizi
2024 Ekonomik Göstergeleri: Büyüme, Enflasyon ve Dış Ticaret Analizi
2024 yılına yaklaşırken Türkiye ekonomisinin büyüme, enflasyon ve dış ticaret verileri değerlendirildi. Ekonomik durumu etkileyen faktörler ve gelecek beklentileri ele alındı. 2023 yılına kıyasla enflasyon ve büyüme verilerindeki gelişmeler, beklenildiği gibi gerçekleşti. Türkiye ekonomisi, II. ve III. çeyrekte yüzde 0,2 küçüldü ve teknik resesyona girdi. Bu durum, ekonomik büyümeden taviz vermeden enflasyonun düşürüleceğine dair siyasi söylemlerin azalmasıyla ilişkilendirildi.
Enflasyon ve Büyüme Verileri
2023 yılına göre enflasyon ve büyüme verilerindeki gelişmeler, beklenildiği gibi oldu. Türkiye ekonomisi, II. ve III. çeyrekte yüzde 0,2 küçüldü ve teknik resesyona girdi. III. çeyrekte inşaat sektörü, ekonomik aktiviteyi sürükleyici sektör olarak ön plana çıktı. Sanayi sektörü ise yüzde -2,2 küçüldü. Tüketim yavaşlasa da, bir önceki çeyreğe göre daha canlıydı.
Hane halkı tüketimi, son büyüme verisine 2,2 puan katkı sağladı. Devletin nihai tüketim harcamaları ise üçüncü çeyrekte eksi bölgedeydi. Tüketerek büyümeye kamu sektörü bu kez katkı sağlamadı. Üretimde sanayinin yerine işaret eden sanayi üretimi endeksi, 2024 Haziran ayında negatif bölgeye girdi ve orada kaldı.
Enflasyon Gelişmeleri
Mayıs ayında enflasyon yüzde 75’e kadar yükseldi. Temmuz ve Ağustos aylarında baz etkisiyle yüzde 51,97’ye kadar geriledi. TCMB, sıkı duruşunu korusa da, aylık bazda fiyat artışları yüzde 2’nin altına gerilemediğinden, Kasım ayında yıllık enflasyon yüzde 47,09’da kaldı. TCMB, yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 44’e yükseltti.
Bu yılın enflasyonunda her ayın ayrı bir fenomeni vardı. Ocak ayında sağlık, Mart’ta eğitim, Nisan’da alkollü içecekler ve tütün, Eylülde yine eğitim, Ekim’de giyim ve ayakkabı ve en son Kasım ayında gıda alanında aylık artışlar çok yüksekti. Özellikle son üç aylık fenomenler geçidi oldukça belirgindi.
Dış Ticaret ve Cari Açık
2023 yılı Ocak-Ekim döneminde 36 milyar dolar olan cari açık, 2024 yılının aynı döneminde 3,3 milyar dolara geriledi. Dış ticaret açığı, ihracat ve ithalat rakamları, geçen yılın aynı dönemine göre farklılaştı. 2021 son çeyrekten itibaren rekabetçi kur yaratılarak beklenen ihracat mucizesi ortaya çıkmadı.
2023’teki kontrollü kur sisteminin ihracat üzerindeki etkisi olumlu olmadı. Üretim ve ihracat genel olarak ithalata dayalı olduğundan, ekonominin yavaşladığı dönemde ithalat da geriliyor. Ocak-Ekim döneminde ihracat yüzde 3,1 oranında artarken, ithalattaki gerileme yüzde 7,2 oldu.
Kamu Maliyesi ve Borçlanma Verileri
Kamu maliyesindeki görünüm, 2024’te pek parlak değildi. Bütçe açığı, kamuda tasarruf ve vergi sisteminde dolaylı vergilerin hakimiyeti bu yıl da bolca konuşuldu. 2024 yılında dolaylı vergilerin vergi gelirleri içindeki payı yüzde 66’ya yakın gerçekleşti. Bütçe açığı ilk on bir ayda 1,277 milyar TL’ye ulaştı.
2024 yılı için öngörülen bütçe açığı 2,652 milyar TL idi. Hükümetin yılın kalan son ayında 1,375 milyar TL daha bütçe gideri gerçekleştirme alanı var. Mali disiplin açısından önemli bir gösterge olan faiz dışı fazla, bütçedeki artan borç faiz yükü nedeniyle zor bir durumdadır.
Gelecek Beklentileri ve Sonuç
2024 büyüme tahmini, OVP’ye göre yüzde 4, enflasyon tahmini ise yüzde 41,5’ti. Ancak büyüme tahminleri yıl içinde düşürüldü. Türkiye'nin 2024 büyüme tahminini yüzde 3,6 olarak açıklayan IMF, bu tahminini yüzde 3’e indirdi. Bu büyüme oranı, tahminin küresel büyüme oranının 0,1-0,2 puan gerisindedir.
Sonuç olarak, Türkiye ekonomisi 2024 yılına girerken, büyüme, enflasyon ve dış ticaret verileri açısından zorlu bir dönemden geçmektedir. Ekonomik güven endeksi, 2024 yılının başında 99,4 iken, yılı 97,1 seviyesinde tamamlamak üzere. Katma değerli üretim modeline geçiş için hazırlık sürecinin zaman kaybetmeden başlaması gerekmektedir.
