2025 Gıda Sektörü İhracatında Beklentiler ve Gelişmeler
2025 Gıda Sektörü İhracatında Beklentiler ve Gelişmeler
Gıda sektörü 2025 yılına sipariş ve üretim artışıyla başladı. Hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektörü, 2024 yılının aralık ayında 1 milyar 138 milyon dolar ile yıl içindeki en yüksek ihracatını gerçekleştirdi. İstanbul Sanayi Odası’nın verilerine göre sektördeki yeni iş hacminin aralık ayında güçlü şekilde yükseldiği ve gıda sektöründe yeni siparişlerde olduğu gibi üretim tarafında da artış olduğu kaydedildi.
TİM Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Sektör Kurulu Başkanı Ahmet Tiryakioglu, “Hem talep hem de tedarik süreçlerindeki bu hareketliliği dengeli bir şekilde yönetmeye çalışıyoruz” dedi. Belirli ürün gruplarındaki fiyatlamalar üzerinde, bölgede devam eden savaşların da önemli bir etkisi olduğu belirtildi. Yurt içi ve yurt dışında firmaları ilgilendiren tüm gelişmeler yakından takip ediliyor.
İhracat Rakamları ve Ürün Grupları
Bisküvi, buğday unu, makarna, bitkisel yağlar ile şekerli ve kakaolu ürünler başta olmak üzere temel gıda ürünlerini kapsayan hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektöründe 2024 yılını 11,9 milyar dolar seviyesinde ihracat yaparak geride bıraktıklarını aktaran Tiryakioglu, sektörlerinin Türkiye bitkisel ürün ihracatının yarıya yakınını gerçekleştirdiğini bildirdi.
En fazla ihracat yapılan ülkelerin sırasıyla Irak, ABD ve Suriye olduğu ifade edildi. Karadeniz ülkelerinin dünya tahıl üretiminin merkezi haline geldiği ve Türkiye’nin tahıl ticaretine yön veren birkaç ülkeden biri olma özelliğini koruduğu vurgulandı. Tiryakioglu, “Savaş öncesinde neredeyse bizim iki katımız kadar buğday üreten Ukrayna’nın bu yılki üretimi 22 milyon tonla Türkiye’ye yakın seviyelerde” dedi.
Tahıl Ticaretinde Türkiye’nin Rolü
Diğer tarafta 90 milyon tonun üzerinde buğday üreten Rusya, sadece son 4 ayda 20 milyon tonun üzerinde buğday ihraç ederek bir rekor kırdı. Rusya’nın Baltık Denizi limanlarını genişletmeye çalıştığı ve tarımda süper güç olma hedefiyle, 2030 yılına kadar tahıl ihracatını yüzde 50 daha artırmayı planladığı belirtildi. Yüksek yağışlara bağlı olarak buğday rekoltesinde artış bekleyen Irak’ın gelecek yıl buğday alım fiyatlarını aşağı çekmeye hazırlandığı ifade edildi.
Tüm bu gelişmelerin ortasında Türkiye’nin tahıl ticaretinde gerek uluslararası fiyatlardaki istikrarı gerekse tedarik zincirlerindeki sürekliliği gözeten dengeli bir ticari strateji yürüttüğüne vurgu yapıldı. Tiryakioglu, “Şu anki temel önceliklerimizden biri yurt içi üretim olmalı” dedi. TÜİK'e göre 2024 yılı tahıl ürünleri üretiminde önceki yıla göre kısmi bir düşüş olabileceği belirtildi.
Gıda Fiyatları ve Ekonomik Etkiler
Geçen yılın genelinde yüksek faiz ortamındaki daralma, temel bir ihtiyaç olarak gıdaya olan talebi etkilemedi. Girdi fiyatlarında en yüksek maliyetin gıda sektöründe olduğu için gıda ürünleri fiyatlarındaki artış hızının arzu edilen ölçüde yavaşlamadığı ifade edildi. Ancak dünyadaki petrol bolluğuna bağlı olarak, enerji fiyatlarında bir iyileşme söz konusu olduğu aktarıldı.
Dünya Bankası'nın raporunda bu durumun 2025’te küresel gıda fiyatlarını son 5 yılın en düşük seviyesine gerileteceğine işaret ettiği belirtildi. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin 2024 yılında hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektörünün toplam ihracatının yüzde 29,5’ini gerçekleştirdiği ve 3,4 milyar doların üzerinde kapattığı kaydedildi.
Suriye ile Ticaretin Önemi
Güneydoğu Anadolu Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Celal Kadooğlu, yeni dönemde Suriye’nin Gaziantep ve Şanlıurfa’da faaliyet gösteren birçok işletmenin canlanmasında önemli rol oynayacağını söyledi. İhracatlarında miktar bazında yaşanan %26’nın üzerindeki azalışa rağmen, ortalama birim fiyatlarındaki yüzde 24’lük yükselişle 2024’ü değer bazında %8,5’lik bir düşüşle kapattıklarını iletti.
Kadooğlu, “İhracat birim fiyatları şu sıralar 3,5 ila 4 dolar. 2025’te sektör ihracatımız yaklaşık %7’lik bir yükselişle 12,5 milyar dolar seviyesini aşacağını tahmin ediyoruz” dedi. Yeni yılda, bölgelerinin 2024 yılı hububat ihracatında yüzde 8,2’lik payı ile ikinci sırada yer alan Suriye’de yaşanan gelişmelerin çok etkili olacağı belirtildi.
Yeni Desteklerin Önemi
Bölgenin 12 aylık süreçte Suriye’ye yapılan hububat ihracatında yüzde 13,9’luk artışla 282,9 milyon dolara ulaştığı bildirildi. Türkiye genelindeki 517,5 milyon dolarlık ihracatı içinde yüzde 54,6’ya denk gelen bu oran, Suriye’nin bölge için ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Gıda arz güvenliği noktasında imkanların Suriye’ye daha fazla sunulması gerektiği ifade edildi.
Kadooğlu, “Yeni teşvik ve destekler verimliliği artırır” dedi. Geçen yılın sonbaharında bölgelerinde yağışlarda gözlenen azalmaya bağlı olarak hububat ekimlerinde aksamaların yaşandığı ve bu durumun üreticilerin tarımsal verimliliğe yönelik endişelerini artırdığına dikkat çekildi. Küresel iklim değişikliğine bağlı sorunların çözümünde çiftçiye yönelik yeni desteklerin, bugüne kadar yapılan yatırımların verimliliğine de katkı sağlayacağı belirtildi.
